Tag Archives: ECHR

90e FD Column: Senaat buitenspel bij afremmen datahonger overheid

Deze column staat in Het Financieele Dagblad van 7 juni 2021. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Terwijl Europese rechters de surveillancemacht van de overheid in nieuwe afspraken aan banden leggen, blijft ons kabinet wetgeving op dit vlak traineren, schrijft Axel Arnbak.

Illustratie: Hein de Kort voor Het Financieele Dagblad

Door drie jaar lang vakkundig vertragen is het huidige kabinet erin geslaagd een springlevend en noodzakelijk debat over de grenzen aan de surveillancemacht van de staat tot stilstand te brengen. Dinsdag vergadert de Eerste Kamer dan toch over de halfbakken kunstgreep van het kabinet kort na het historische ‘nee’ bij het referendum van maart 2018.

Door de beperkte reikwijdte van deze reparatiewet bij de Wet op de Inlichtingen en Veiligheidsdiensten 2017, ook wel bekend als de ‘sleepwet’, mag de Eerste Kamer, in ons staatsbestel de hoeder van de grondrechten, zich niet buigen over de grote vragen rondom de verenigbaarheid van moderne spionagebevoegdheden met onze grondrechten. Ondertussen luiden de onafhankelijke toezichthouders op die wet de alarmbel omdat het kabinet werkt aan inperking van hun taken en bevoegdheden. Continue reading 90e FD Column: Senaat buitenspel bij afremmen datahonger overheid

80e FD Column: We slaapwandelen richting de surveillancestaat

Deze column was het weekendessay van Het Financieele Dagblad van 22 augustus 2020. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

In het kort

  • De regering intensiveert systematisch het digitaal volgen van burgers
  • Hierdoor staat de vrije samenleving steeds meer op het spel
  • Dat vereist een rotsvaste rechtsstaat én waakzame burgers

De zomermaanden van 2020 staan niet alleen in het teken van warmterecords. Ook slaapwandelde Nederland de afgelopen weken verder richting een totale surveillancesamenleving.

Illustratie: Max Kisman voor Het Financieele Dagblad

In juni beloonde de Tweede Kamer sluwe vertragingstactieken van het kabinet. Het parlement accepteerde de reparatiewet voor de ‘sleepwet’ voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten vrijwel onaangepast. De reparatiewet was toegezegd na het historisch verloren referendum in 2018. In juli bleek dat de Belastingdienst (in ieder geval sinds begin 2014) in het geheim miljoenen Nederlanders stelselmatig en zonder concrete aanleiding discrimineert op basis van nationaliteit. En in augustus, net toen iedereen op zomervakantie was, lanceerde het kabinet haar nieuwe corona-app, ondanks breed maatschappelijk verzet in de lente en kersverse kritiek op deze versie van privacywaakhond Autoriteit Persoonsgegevens.

Waar de overheid de waakzaamheid van burgers en toezichthouders door sluwheid, geheimhouding of zomertijd neutraliseert, staat de vrije samenleving op het spel. Gelukkig corrigeert de rechter in Nederland en Europa steeds vaker de uitvoerende en wetgevende macht, maar dat gebeurt alleen als burgers daarom vragen en vaak pas jaren later.

Maatschappelijke vrijheid staat of valt altijd al bij burgerlijke en juridische tegenmacht. Maar in jarenlange afwachting van een breed beschikbaar vaccin zal de roep om een Chinese surveillancestaat in de polder op te tuigen met corona-apps, immuniteitspaspoorten en spoedwetten stevig aanzwellen. In coronatijd zijn eeuwige waakzaamheid en een rotsvaste rechtstaat harder nodig dan ooit. Continue reading 80e FD Column: We slaapwandelen richting de surveillancestaat

68e FD Column: Met toekenning hoge schadevergoeding geeft rechter startschot voor massaclaims privacy

Deze column staat in Het Financieele Dagblad van 25 juli 2019. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Wat kost een basale privacyschending? Deze simpele vraag is al decennialang onderwerp van hevig academisch debat. Recent gaf een rechter ineens een kort en krachtig antwoord aan de gemeente Deventer: €500, plus proceskosten. Voor Deventer allicht betaalbaar, maar datagulzige overheden en bedrijven die persoonsgegevens van miljoenen burgers of consumenten verwerken, zijn gewaarschuwd. Zeker nu de strenge privacywet AVG en de vernieuwde Wet collectieve afwikkeling massaschade (WCAM) juist in Nederland een vruchtbare bodem creëren voor massaclaims door stichtingen, die nu €500 per getroffen persoon kunnen claimen voor een basale privacyschending. Handhaving van privacywetten door onderbezette datatoezichthouders is de afgelopen twintig jaar overal in Europa achtergebleven. Maar de combinatie van zulk toezicht met civiele massaclaims, lijkt de komende jaren meer kans te maken dataslurpers te dwingen zorgvuldiger met onze data om te gaan.

 

Illustratie: Max Kisman voor Het Financieele Dagblad

Continue reading 68e FD Column: Met toekenning hoge schadevergoeding geeft rechter startschot voor massaclaims privacy

53e FD Column: Draconische Europese censuurwetten geen oplossing voor onwenselijke informatie online

Deze column stond in Het Financieele Dagblad van 4 oktober 2018. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

In mei 2019 zijn er weer Europese verkiezingen. Om het onzichtbare ‘Brussel’ van sterke campagneleuzen te voorzien, lanceert de Europese Commissie (EC) steevast draconische antiterreurwetgeving. Het is helaas ook een vuistregel dat spin in campagnetijd tot juridische drama’s leidt. Want de wetsvoorstellen zijn altijd slordig, bieden geen antwoord op het complexe vraagstuk van onwenselijke webcontent, werken censuur in de hand en plaatsen de EU juist in een geopolitiek kwaad daglicht.

Illustratie: Hein de Kort voor het FD

 

Al ruim vijftien jaar zetten vooral conservatieve politici in op het verplicht filteren van informatie met behulp van internettussenpersonen als zoekmachines, videoplatforms en clouddiensten. Zonder veel succes, omdat het Europees Parlement (EP) de onzalige plannen altijd tegenhield. De afgelopen weken introduceerde de EC met behulp van de lidstaten weer talloze wetsvoorstellen om de handhaving van auteursrechten en bestrijding van kindermisbruik en terroristenwerving te ondersteunen.

Het vraagstuk van schadelijke webcontent is legitiem en complex. In onze informatiesamenleving kan iedereen met een muisklik wereldwijd foto’s, audio en video publiceren. Ook terroristen. Op het web is inderdaad gevaarlijke propaganda te vinden, net als afschuwelijke video’s die aanslagen verheerlijken. Is het dan niet simpel, om informatie te verbieden, het internet te monitoren en het verbod te handhaven? Continue reading 53e FD Column: Draconische Europese censuurwetten geen oplossing voor onwenselijke informatie online

52e FD Column: Eerste Snowden-uitspraak van Europees Hof helpt tegenstanders Nederlandse sleepwet nauwelijks

Deze column stond in Het Financieele Dagblad van 20 september 2018. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

‘Klokkenluider Snowden heeft gelijk gekregen van de Europese rechter’. De internationale pers pakte vorige week eensgezind uit over de allereerste uitspraak van het Europees Hof van de Rechten van de Mens op basis van de Snowden-onthullingen, die vijf jaar geleden maandenlang het wereldwijde nieuws domineerden. Het Hof oordeelde op 13 september jl. dat de Britse wetgeving, waarop een aantal door Snowden onthulde spionageprogramma’s zijn gebaseerd, de toets van privacy en vrije meningsuiting niet doorstaat.

Illustratie: Hein de Kort

 

Ook al lieten alle Nederlandse kwaliteitsmedia het nieuws links liggen, vormt de uitspraak de graadmeter voor de Nederlandse Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten 2017. Deze wet is in de volksmond bekend geraakt als de ‘sleepwet’, die het Kabinet ondanks de negatieve uitslag van het referendum toch invoerde onder toezegging van een aantal slappe waarborgen, waar de Tweede Kamer binnenkort over debatteert. Toch vertellen de internationale koppen slechts de helft van het verhaal. Ondanks het verbod van de Britse sleepwet, toont de uitspraak namelijk de beperkte macht van het Hof om spionagedriften van natiestaten binnen de perken te houden.

Continue reading 52e FD Column: Eerste Snowden-uitspraak van Europees Hof helpt tegenstanders Nederlandse sleepwet nauwelijks

50e FD Column: Intensievere samenwerking met VS sluitstuk doordrukken inlichtingenwet

Deze column stond in Het Financieele Dagblad van 12 juli 2018. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Volgens premier Rutte was zijn bezoek aan president Trump vorige week een ‘huge success’. De media besteedden vooral aandacht aan financiële thema’s, uitgedragen door vijf meegereisde ceo’s. In de kantlijn signaleerde de Volkskrant dat Nederland daarnaast verdere samenwerking aangaat met de ‘Five Eyes’, het besloten militaire en inlichtingennetwerk van de VS, het VK, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Nederland kan nu scherpere deals sluiten met Amerikaanse wapenhandelaren. Daarnaast krijgt Nederland allicht meer inlichtingen van de Five Eyes, bijvoorbeeld rondom politieke topconferenties en militaire operaties. Desondanks heeft Nederland veel te verliezen van te nauwe banden met het Amerika van president Trump.

In Amsterdam is het grootste mondiale kruispunt van internetverkeer, de AMS-IX, gehuisvest.
In Amsterdam is het grootste mondiale kruispunt van internetverkeer, de AMS-IX, gehuisvest. Foto: Arie Kievit / Hollandse Hoogte

Continue reading 50e FD Column: Intensievere samenwerking met VS sluitstuk doordrukken inlichtingenwet

46e FD Column: Het kabinet past bescheidenheid bij uitvoering van de inlichtingenwet

Deze column stond in Het Financieele Dagblad van 23 maart 2018. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Het referendum over de Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv) is in alle opzichten historisch. Zelden spraken zo veel Nederlanders met elkaar over de complexe verhouding tussen staatsmacht, burgerlijke vrijheid en technologie. Ook uniek was dat Den Haag al van tevoren een eventuele ongewenste referendumuitslag neutraliseerde. Het kabinet zal ervoor zorgen dat de Wiv er komt, ook al stemde de helft van de kiezers afgelopen woensdag tegen.

Fascinerend genoeg bestaat er brede consensus in Nederland dat de huidige wet uit 2002 een update verdient en dat de inlichtingendiensten AIVD en MIVD belangrijk werk verrichten. Maar de regering en het parlement hebben de vervangende wet zo vaag geformuleerd dat expert noch burger precies weet hoever de opgerekte staatsmacht nu eigenlijk reikt. Het kabinet kan dit belangrijkste bezwaar van de tegenstemmers niet zomaar naast zich neerleggen.

Illustratie: Hein de Kort

Continue reading 46e FD Column: Het kabinet past bescheidenheid bij uitvoering van de inlichtingenwet

44e FD Column: Machtspositie Nederland belangrijke drijfveer voor controversiële internettap

Klik op het plaatje om de column uit de krant te lezen. De tekst staat ook hieronder omdat Hans daar altijd om zeurde. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

41e FD Column: Referendum ‘sleepwet’ voorbode digitale perikelen Rutte III

Klik op het plaatje om de column uit de krant te lezen. De tekst staat ook hieronder omdat Hans daar altijd om zeurt. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Referendum ‘sleepwet’ voorbode digitale perikelen Rutte III

De inkt van het regeerakkoord was nog maar net opgedroogd, of CDA-leider Sybrand Buma zette coalitiecollega Alexander Pechtold (D66) behendig voor schut. Afgelopen zaterdag verklaarde Buma in De Volkskrant dat het CDA niet zal luisteren naar de uitkomst van het veelbesproken referendum over de controversiële ‘sleepwet’, die de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten Nederlands internetverkeer massaal laat afluisteren. Kort daarop moest coalitiecollega Pechtold publiekelijk erkennen dat D66 de privacyschendende sleepwet toch steunt en dat D66 dus niet zal luisteren naar de uitkomst van het raadgevende referendum. Buma 1 – Pechtold 0.

 

Illustratie: Hein de Kort

 

Al duurden de onderhandelingen nog nooit zo lang, toch bevat het regeerakkoord ‘Vertrouwen in de Toekomst’ nauwelijks een visie op de toekomst van de informatiesamenleving. Volgens velen een gemiste kans, maar in feite weinig verrassend en een bewuste keuze: de coalitiegenoten denken al jarenlang anders over de digitale wereld.

De VVD en CDA voeren steevast een conservatieve agenda en leggen hun oor meestal te luisteren bij multinationals en de veiligheidslobby. D66 moedigt juist disruptieve innovatie en digitale grondrechten aan, maar is in de minderheid in Rutte III. Buma laat zien dat D66 zich moet opmaken voor vier teleurstellende jaren op digitale dossiers.  Continue reading 41e FD Column: Referendum ‘sleepwet’ voorbode digitale perikelen Rutte III

35e FD Column: Kamer mist visie en historisch besef om Grondwet internetproof te maken

Klik op het plaatje om de column uit de krant te lezen. De tekst staat ook hieronder omdat Hans daar altijd om zeurt. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Kamer mist visie en historisch besef om Grondwet internetproof te maken

Al ruim dertig jaar verandert het internet onze relatie met elkaar en met de overheid. Waar de Nederlandse Grondwet een afspiegeling hoort te zijn van onze samenleving en grenzen hoort te stellen aan overheidsmacht, vond de laatste belangrijke actualisering van de Grondwet ook ruim dertig jaar geleden plaats. In 1983 werd het briefgeheim uitgebreid met het ‘telefoon- en telegraafgeheim’. Afgelopen dinsdag stemde de Tweede Kamer eensgezind voor de beperkte uitbreiding van de Grondwet naar een ‘telecommunicatiegeheim’, dat door een nieuw parlement pas na volgende verkiezingen bevestigd kan worden.

Na ruim dertig jaar zou je denken dat de vlag uit mag, maar eigenlijk verandert de update niks, is het briefgeheim en passant stevig beperkt en zijn veel belangrijkere hiaten in de Grondwet niet gerepareerd. De champagne knalt dus alleen bij Binnenlandse Zaken, verantwoordelijk voor de Grondwet, het ministerie dat al sinds jaar en dag zand in de machine strooit bij iedere poging de Grondwet te wijzigen. Omringd door stormachtige technologische ontwikkelingen en wereldleiders met totalitaire trekjes, blijft de Nederlandse Grondwet hopeloos verouderd. Hang de vlag maar halfstok.

Continue reading 35e FD Column: Kamer mist visie en historisch besef om Grondwet internetproof te maken

33e FD Column: Toetsing van wetten aan de Grondwet is juist nu noodzakelijker dan ooit

Klik op het plaatje om de column uit de krant te lezen. De tekst staat ook hieronder omdat Hans daar altijd om zeurt. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

Toetsing van wetten aan de Grondwet is juist nu noodzakelijker dan ooit

Met de verkiezingen voor de deur en opgeschrikt door de wereldwijde populismegolf besteden politieke partijen, media en burgers ineens veel aandacht aan grondrechten als privacy en antidiscriminatie. Maar een diepere en nog belangrijkere kwestie komt nauwelijks aan bod in programma’s, debatten en in de media. In Nederland mogen rechters wetten van het parlement niet toetsen aan de Grondwet.

Dat betekent in feite dat Nederlandse politici geen tegenspraak hoeven dulden van rechters bij het maken van wetten, juist nu de Nederlandse Orde van Advocaten op 14 februari concludeerde dat 40% van de verkiezingsprogramma’s ‘regelrecht in strijd zijn met de rechtsstaat’. Een volgende parlement kan dit achterhaalde verbod met een tweederde meerderheid opheffen. In tijden van populisme, discriminatie en machtspotentaten zou constitutionele toetsing als fundamentele veiligheidsklep voor onze grondrechten een centraal verkiezingsthema moeten zijn. Continue reading 33e FD Column: Toetsing van wetten aan de Grondwet is juist nu noodzakelijker dan ooit

Brexit Exposes Old and Deepening Data Divide between EU and UK

Some folks asked me to translate my latest column for the Dutch Financial Times. This is a somewhat expanded version of the column.

After the Brexit vote, politicians, businesses and citizens are all wondering what’s next. In general legal uncertainty permeates the Brexit, but in the world of bits and bytes Brussels and London have in fact been on a collision course at least since the 90s. And the new British prime minister Theresa May has been personally responsible a deepening divide across the North Sea on data and communication policy. While EU citizens will see stronger privacy and cybersecurity protections through EU law after the Brexit, multinational companies should be particularly worried about how future regulation will treat the loads of data they traffic about customers, employees and deals between the EU and the UK.  Continue reading Brexit Exposes Old and Deepening Data Divide between EU and UK