Deze column staat in Het Financieele Dagblad van 9 mei 2022. Volg deze link voor mijn eerdere FD columns.

In web3 blijven de techplatforms dominant, voorspelt Axel Arnbak advocaat en onderzoeker aan het Instituut voor Informatierecht. De beloftes van privacy en decentralisatie worden in deze volgende versie van het internet vooralsnog niet ingelost.

Illustratie: Hein de Kort voor Het Financieele Dagblad

Wordt web3, de volgende versie van het internet, de nieuwe dotcom-bubbel van onze tijd? Of staan wij aan de vooravond van een derde internettijdperk waarin wij maximale privacy genieten, en onafhankelijk zijn van machtige techbedrijven? Buiten het zicht van mainstream media, woeden fascinerende ontwikkelingen rondom Web3. Zo was onlangs, door een programmeerfoutje van ontwikkelaar AkuDreams, plotseling $34 mln aan cryptomunten weg. Afgelopen maart werd Alchemy, dat het verkeer tussen web3-apps en hun gebruikers controleert en analyseert, met een investeringsronde van $200 mln ineens gewaardeerd op $10,2 mrd.

Deze ontwikkelingen laten zien dat web3 eigenlijk niet zoveel verschilt van de huidige platformsamenleving in web 2.0. Nieuwe machtige tussenpersonen zullen opstaan, vooralsnog onder een andere naam totdat ze door Google of Amazon worden opgekocht. Deze nieuwe tussenpersonen zullen met de mantel der gebruiksgemak en softwareveiligheid de beloftes van privacy en decentralisatie in web3 gewoon omzeilen. Bovendien investeren niet alleen tussenpersonen en hun aandeelhouders, maar ook vele gebruikers van web3 hun spaargeld in cryptomunten als ether, terwijl hun digitale rechten nu al uitgehold worden. Dit financiële belang van gebruikers in het welslagen van web3 zet hun digitale rechten nog meer onder druk, dan in ons huidige internet het geval is.

Digitale Gouden Gids
Tot 2005 was het internet in web 1.0 een digitale Gouden Gids: een verzameling opgeleukte webpagina’s die iedereen kon doorbladeren, maar niet zomaar kon opstellen. In web 2.0 hebben tussenpersonen het wereldwijde web sindsdien gebruiksvriendelijker gemaakt door tweezijdige platforms te creëren, waar informatie en diensten zowel geproduceerd als geconsumeerd worden door gebruikers, terwijl de tussenpersonen hun data, goederen of diensten verzilveren met behulp van advertenties of een commissie. Denk aan YouTube, dat geen eigen content maakt, maar uitstekend verdient door een vlogger en kijker in staat te stellen snel en simpel een band te ontwikkelen. Voor de vlogger veel makkelijker dan een eigen website draaien, in een uithoek van het web waar niemand komt.

De belofte van web3 is dat die machtige platforms verdwijnen, omdat aanbieder en gebruiker voor hun economische interacties niet meer op een centraal platform hoeven samenkomen, maar direct communiceren en handelen via een softwarematig ‘smart contract’ – zodra jij mij iets levert, krijg je van mij wat cryptomuntjes.

‘Hoe creëert de massa een NFT en een smart contract, inclusief registratie op de blockchain?’

Het contract kan bijvoorbeeld zijn vervat in een NFT (een non-fungible token), een soort bewijs van eigenaarschap, dat wordt versleuteld en geregistreerd in een openbaar register – de blockchain. Het is wat abstract, maar stelt digitale kunstenaars in staat om een digitaal plaatje digitaal te ondertekenen en te verkopen aan de hoogste bieder, die het plaatje ook weer kan doorverkopen.

De gedachte is dat gigantische platforms als verzamelplek van vraag en aanbod niet meer nodig zijn: gebruikers vinden elkaar op een digitaal dorpsplein en laten de software de rest regelen zonder tussenpersonen. Maar hoe creëert de massa een NFT en een smart contract, inclusief registratie op de blockchain? Hoe vindt men elkaar überhaupt?

Oligopolie
Net als in web 2.0, zal de massa in web3 een tussenpersoon gebruiken die gemak verkoopt. Gewone gebruikers nemen diensten af die geen frictie veroorzaken maar gewoon werken. Niemand draait zijn eigen e-mailserver, iedereen zit gewoon bij Gmail. Al decennia tenderen internetmarkten naar een oligopolie: een slordige vuistregel heet dat drie organisaties 75%, en vijf partijen 90% marktaandeel bezitten. Bovendien bestaat er voor de eigenwijzen die toch het heft in eigen handen nemen het risico dat programmeerfouten in web3 desastreuze financiële gevolgen kunnen hebben. Vraag maar aan AkuDreams. Gelukkig was het een ethische hacker, die de $34 mln weer vrijgaf toen AkuDreams zijn hack erkende.

Precies om deze redenen exploderen nu investeringen in de nieuwe platforms voor web3, en zelfs in de softwareontwikkelaars voor die platforms. Alchemy, een bedrijf dat ontwikkelaars van web3-apps software biedt die het gehele registratieproces op de blockchain voor de app en haar eindgebruikers regelt, zag dus de waarde van het bedrijf stijgen tot $10,2 mrd. Alchemy neemt haar bedrijfsklanten veel zorgen uit handen, maar biedt ook analysetools aan, waarmee klanten én Alchemy zelf al die transacties die via haar software lopen toch nog op schaal inzichtelijk worden. Web3 en blockchaintransacties zouden toch veilig en anoniem zijn? Gebruiksgemak, netwerkeffecten, analysetools en peace of mind – de platforms zijn ook in web3 de baas.

Privacyprincipes
In een lezenswaardige technische analyse fileert Moxie Marlinspike, de oprichter en voormalig ceo van veilige berichtendienst Signal, juist de privacybelofte van web3. Hij constateert hoe tussenpersonen als Alchemy, OpenSea, Etherscan en Coindesk karrevrachten aan web3-data al zien, voordat het op de blockchain staat, en het verkeer tussen apps en de blockchain niet eens goed beveiligen. En de gebruiker? Die moet voor deelname aan web3 meestal cryptomuntjes kopen.

Het is natuurlijk niet fijn als je muntjes niet kunt gebruiken, bijvoorbeeld omdat je vanwege privacyprincipes niet in zee wilt met dominante web3-platforms. Als niet alleen je data, maar ook je geld op het spel staat, worden principes als privacy en decentralisatie nog lastiger te handhaven. Of web3 een bubbel is, moet nog blijken. Maar web3 belooft weer een platformshow te worden, waarin de belofte voor meer privacy en decentralisatie juist niet ingelost zullen worden.